خواص ، طبع ، طریقه مصرف و مضرات اسفرزه گرداوری شد
اسفرزه
دانه گیاهی است از خانواده بارهنگ Plantaginaceae، که گونه های مختلفی دارد. گیاه آن یکساله علفی و کوتاه است و بلندی آن به 40 – 10 سانتی متر می رسد. گیاه اسفرزه در نواحی گسترده‌ای در شمال ایران در دشت گرگان گیلان بین منجبیل و پاچنار در راه بین قزوین و رشت، در رودبار و بین چالوس و رشت و در لرستان، کردستان، بختیاری، اصفهان، ایلام، پشت کوه، مهران، شوش، در فارس: تخت جمشید و لار، در کرمان: نزدیک بم در مسجدسلیمان و بوشهر نیز دیده می شود. در هند در پنجاب و پیشاور می‌روید
فارسی : اسپرزه، اسفرزه
عربی: بذر قطونا، حشیشه، البراغیث، اسپغول
فرانسه: Psylle
انگلیسی: Psylliom
طبع اسفرزه
طبیعت آن سرد و تر است
خواص اسفرزه
* مصرف یک قاشق مرباخوری اسفرزه مخلوط شده با شیر، بعد از صرف غذا، می‌تواند اسیدیته را برطرف کند.
* میزان کلسترول را کنترل می‌کند؛ برای قلب مفید است و تجمع چربی را محدود می‌کند.
* مخلوطی از یک قاشق مرباخوری اسفرزه و چند قطره آب لیمو را قبل از ناهار مصرف کنید تا با کنترل کردن اشتها، باعث کاهش وزن شود. علاوه بر آن ضایعات را از بدن نیز دفع می‌کند.
* روند جذب گلوکز را کند می‌کند، درنتیجه میزان قند خون را کنترل می‌کند.
* برای رفع سوءهاضمه اسفرزه را با دوغ مصرف کنید.
* درد افراد مبتلا به بواسیر را تسکین می‌دهد.
* نتایج پژوهش‌های دانشمندان نشان می‌دهد که یک قاشق مرباخوری تخم اسفرزه که 3 بار در روز خورده شود و هر بار دو لیوان آب ولرم با آن نوشیده شود، اثر محسوسی در تخلیه و رفع یبوست دارد.
* طبق یک گزارش، اسفرزه برای کاهش درد و رفع خارش ناشی از بیماری‌های کولون و رکتوم و قطع خونریزی بواسیر نیز مفید است.
*مصرف گياه “اسفرزه ” ميزان ابتلا به سرطان روده بزرگ را كاهش داده و پودر پوسته اين گياه در طب سنتي به عنوان يك داروي ملين كاربرد زيادي دارد.
* این گیاه به طور موثر کلسترول خون را کاهش می دهد.
*از بروز سنگ صفرا پیش گیری می کند.
*عملکرد روده ها را طبیعی می کند و ناراحتی یبوست را برطرف می کند.
* مصرف آن باعث احساس سیری می شود.
*فیبر قابل حل و اسید لینولیک موجود در آن در کاهش میزان قند خون موثر است. برای درمان دیابت روزی ۲ بار یک قاشق غذاخوری از اسفرزه را در یک لیوان آب مخلوط و مصرف کنید. (قبل از آن با پزشک مشورت کنید)
*مصرف آن، خطر بروز سرطان کولون را کاهش می دهد.
*فیبر موجود در آن، سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند و از بدن در برابر ویروس های مضر و باکتری های کشنده محافظت می کند.
*آب دم کرده آن مدر است و سوزاک را برطرف می کند.
*مانع از بروز سنگ کیسه صفرا می شود.
*با جذب میزان بالای آب، به طور موثری اسهال را درمان می کند.
*با تنظیم و تثبیت کردن میزان قند خون مانع از احساس گرسنگی می شود.
*مصرف اسفرزه در رفع یبوست موثر است . البته ممکن است ۱۲ تا ۲۴ ساعت طول بکشد تا اثر کند.
*از آن جا که این گیاه، آب زیادی به خود جذب می کند، باید همراه آن آب زیادی مصرف کرد.
*خطر بروز سرطان روده بزرگ را کاهش می دهد.
*روده را به طور کامل از باکتری ها پاک می کند.
طریقه مصرف اسفرزه
برای بزرگ‌سالان: 10 گرم (یک قاشق غذاخوری پُر) را در استکان ریخته و مقداری آب روی می‌ریزیم؛ سپس آن را میل می‌کنیم. بلافاصله با کمی بعد از آن، یک یا دو لیوان آب دیگر میل می‌کنیم؛ چون موسیلاژهای اسفرزه، مقدار زیادی آب جذب می‌کند تا متورم شود؛ لذا در زمان خوردن آن باید مایعات زیادی مصرف شود تا عملکرد آن بهتر گردد.
برای بچه‌ها: می‌توان نصف این مقدار را مصرف نمود. این میزان مصرف را می‌توان صبح و شب تکرار کرد.
مضرات اسفرزه
به عنوان ملین و کاهنده کلسترول و احتمالا پیشگیری سرطان، اسفرزه فی نفسه نقشی ندارد بلکه خاصیت ورم کردن و تولید لعاب زیاد آن است که این آثار را ایجاد می کند. پس اگر اسفرزه خورده شود و به قدر کافی آب زیاد خورده نشود، روده ها ورم کرده و چون آب مدفوع کاملا جذب می شود برعکس، انتظار خروج مدفوع متعسر می شود. پس فراموش نشود که با اسفرزه باید آب زیاد خورده شود.
بااینکه یبوست ناراحتی عمومی زنان باردار است ولی مع هذا زنان باردار باید از خوردن اسفرزه نظیر سایر ملین ها پرهیز کنند و برای رفع یبوست از سایر خوراکی های غنی از فایبر و الیاف گیاهی مانند سبزیها، دانه‌های غلات، نان سبوس دار و … استفاده کنند. و همچنین برای کودکان زیر 2 سال نباید داده شود
توجه شود که در استعمال داخلی هیچگونه نباید تخم اسفرزه کوبیده شود، زیرا اگر کوبیده شود و خورده شود خطرناک است و خوردن در حدود 40 گرم تخم اسفرزه کوبیده شده موجب سرد شدن بدن و تخدیر و تنگی نفس و آشفتگی و سرانجام منجر به غش و توقف نبض و پس از مدتی احتمالامنجر به مرگ می شود. لذا در این حالت از داروهای قی آور گرم نظیر آب عسل و نمک و یا سایر داروها استفاده می شود.
با این حال مصرف اسفرزه و سایر ملین‌ها به کودکان زیر 2 سال و زنان باردار توصیه نمی‌شود و برای رفع یبوست باید از سایر خوراکی‌های غنی از فیبر و الیاف گیاهی مانند سبزیها، دانه‌های غلات، نان سبوس‌دار و … استفاده کنند.